การแบ่งที่ดินในโฉนดที่มีชื่อร่วมสามารถทำได้ 2 วิธี ดังนี้
1. ตกลงกันแบ่งกันเอง
ในกรณีที่เจ้าของรวมตกลงกันแบ่งที่ดินกันเองได้ เจ้าของรวมแต่ละคนสามารถยื่นคำขอแบ่งแยกที่ดินต่อสำนักงานที่ดิน โดยแนบเอกสารหลักฐานประกอบ ได้แก่
- สำเนาโฉนดที่ดิน
- หนังสือรับรองการจดทะเบียนการได้มาของที่ดิน
- หนังสือรับรองการจดทะเบียนการได้มาของที่ดินของเจ้าของรวมแต่ละคน
- แผนที่แสดงแนวเขตที่ดินที่จะแบ่งแยก
- หนังสือยินยอมแบ่งแยกที่ดินจากเจ้าของรวมคนอื่น ๆ
เมื่อสำนักงานที่ดินตรวจสอบเอกสารหลักฐานแล้ว หากถูกต้องครบถ้วน จะทำการตรวจสอบรังวัดที่ดินและออกหนังสือรับรองการแบ่งแยกที่ดิน จากนั้นเจ้าของรวมแต่ละคนจะนำหนังสือรับรองการแบ่งแยกที่ดินไปจดทะเบียนต่อสำนักงานที่ดินเพื่อขอออกโฉนดที่ดินใหม่
2. ร้องขอให้ศาลสั่งแบ่ง
ในกรณีที่เจ้าของรวมไม่สามารถตกลงกันแบ่งที่ดินกันเองได้ เจ้าของรวมคนหนึ่งคนใดสามารถร้องขอให้ศาลสั่งแบ่งที่ดินได้ โดยยื่นคำร้องต่อศาลพร้อมเอกสารหลักฐานประกอบ ได้แก่
- สำเนาโฉนดที่ดิน
- หนังสือรับรองการจดทะเบียนการได้มาของที่ดิน
- หนังสือรับรองการจดทะเบียนการได้มาของที่ดินของเจ้าของรวมแต่ละคน
- แผนที่แสดงแนวเขตที่ดินที่จะแบ่งแยก
- หนังสือแสดงเหตุที่เจ้าของรวมไม่สามารถตกลงกันแบ่งที่ดินกันเอง
เมื่อศาลพิจารณาคำร้องแล้ว หากเห็นว่าการแบ่งที่ดินนั้นเป็นไปได้ ศาลจะสั่งให้สำนักงานที่ดินดำเนินการรังวัดที่ดินและออกหนังสือรับรองการแบ่งแยกที่ดิน จากนั้นเจ้าของรวมแต่ละคนจะนำหนังสือรับรองการแบ่งแยกที่ดินไปจดทะเบียนต่อสำนักงานที่ดินเพื่อขอออกโฉนดที่ดินใหม่
ทั้งนี้ ค่าใช้จ่ายในการแบ่งที่ดินในโฉนดที่มีชื่อร่วม ประกอบด้วย
- ค่าธรรมเนียมรังวัดที่ดิน
- ค่าธรรมเนียมการจดทะเบียนแบ่งแยกที่ดิน
- ค่าธรรมเนียมการจดทะเบียนโอนที่ดิน
ค่าใช้จ่ายเหล่านี้จะแตกต่างกันไปตามลักษณะของที่ดินและจำนวนเจ้าของรวม
นอกจากนี้ เจ้าของรวมควรพิจารณาถึงประโยชน์และผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากการแบ่งที่ดิน เช่น ผลกระทบต่อการใช้ที่ดิน ผลกระทบต่อมูลค่าของที่ดิน เป็นต้น ก่อนดำเนินการแบ่งที่ดิน