ที่ดินที่ไม่มีทางเข้าออก เรียกว่า “ที่ดินตาบอด”
เจ้าของที่ดินตาบอดมีสิทธิเรียกร้องเอาทางจำเป็นผ่านที่ดินของผู้อื่น เพื่อออกไปสู่ทางสาธารณะได้ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1349 โดยเจ้าของที่ดินตาบอดสามารถเลือกทางจำเป็นผ่านที่ดินแปลงใดก็ได้ ตามความเหมาะสมและประโยชน์ของตนเอง แต่ต้องเลือกทางที่ผ่านที่ดินของผู้อื่นให้น้อยที่สุด และทำให้ที่ดินของผู้อื่นเสียหายน้อยที่สุด
วิธีการขอทางจำเป็นมีดังนี้
- เจ้าของที่ดินตาบอดต้องยื่นคำร้องต่อศาล เพื่อขอให้ศาลมีคำสั่งให้เจ้าของที่ดินของผู้อื่นเปิดทางจำเป็นให้ โดยยื่นเอกสารประกอบคำร้องดังนี้
- ทะเบียนบ้าน
- บัตรประจำตัวประชาชน
- โฉนดที่ดินของตนเอง
- หนังสือรับรองราคาประเมินที่ดินของตนเอง
- หนังสือรับรองราคาประเมินที่ดินของผู้อื่น
- แผนที่แสดงที่ตั้งของที่ดินของตนเองและที่ดินของผู้อื่น
- เมื่อศาลพิจารณาคำร้องแล้ว หากเห็นว่าการขอทางจำเป็นนั้นเป็นประโยชน์ต่อเจ้าของที่ดินตาบอด ผู้พิพากษาก็จะมีคำสั่งให้เจ้าของที่ดินของผู้อื่นเปิดทางจำเป็นให้ โดยกำหนดขนาดและลักษณะของทางจำเป็นให้ชัดเจน
- เจ้าของที่ดินของผู้อื่นต้องปฏิบัติตามคำสั่งศาล โดยเปิดทางจำเป็นให้ตามที่ศาลกำหนด
ทั้งนี้ เจ้าของที่ดินตาบอดต้องเสียค่าทดแทนให้แก่เจ้าของที่ดินของผู้อื่น สำหรับการเปิดทางจำเป็น โดยคำนวณจากมูลค่าของที่ดินที่เสียหายจากการเปิดทางจำเป็น