กรณีผู้จัดการมรดกนำที่ดินมรดกไปขายฝากโดยไม่บอก และผู้จัดการมรดกเสียชีวิต สัญญาครบกำหนดไปแล้ว ทายาทมีสิทธิดำเนินการดังต่อไปนี้
- เพิกถอนการโอนขายฝาก
ทายาทสามารถฟ้องศาลเพิกถอนการโอนขายฝากได้ภายใน 5 ปี นับแต่การจัดการมรดกสิ้นสุดลง ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1733 วรรคสอง โดยการฟ้องคดีจะต้องพิสูจน์ว่าผู้จัดการมรดกได้ทำนิติกรรมขายฝากโดยไม่ชอบด้วยกฎหมายหรือไม่ชอบด้วยระเบียบของศาล โดยศาลจะพิจารณาจากพฤติการณ์ต่างๆ เช่น ผู้จัดการมรดกเป็นผู้มีส่วนได้เสียในที่ดินที่ขายฝากหรือไม่ ผู้จัดการมรดกได้รับประโยชน์จากการขายฝากหรือไม่ เป็นต้น
หากศาลพิพากษาเพิกถอนการโอนขายฝาก ที่ดินมรดกจะกลับคืนมาเป็นกรรมสิทธิ์ของทายาททั้งหมด
- รับโอนขายฝากแทนผู้จัดการมรดก
หากทายาทประสงค์จะรับโอนขายฝากแทนผู้จัดการมรดก ทายาทจะต้องทำหนังสือยินยอมต่อเจ้าพนักงานที่ดินภายใน 30 วัน นับแต่วันที่ได้รับแจ้งจากเจ้าพนักงานที่ดินว่าผู้จัดการมรดกได้ทำสัญญาขายฝาก โดยการยินยอมจะต้องระบุรายละเอียดต่างๆ เช่น จำนวนเงินที่ขายฝาก ระยะเวลาการขายฝาก เป็นต้น
หากทายาทไม่ทำหนังสือยินยอม สัญญาขายฝากจะตกเป็นโมฆะ ที่ดินมรดกจะกลับคืนมาเป็นกรรมสิทธิ์ของทายาททั้งหมด
- ชำระหนี้แก่ผู้ซื้อที่ดิน
หากทายาทประสงค์จะไถ่ถอนที่ดินมรดกจากผู้ซื้อที่ดิน ทายาทจะต้องชำระหนี้แก่ผู้ซื้อที่ดินตามจำนวนเงินที่ขายฝาก โดยการชำระหนี้จะต้องทำเป็นหนังสือสัญญาไถ่ถอนที่ดินต่อหน้าเจ้าพนักงานที่ดิน
เมื่อทายาทชำระหนี้แก่ผู้ซื้อที่ดินแล้ว ที่ดินมรดกจะกลับคืนมาเป็นกรรมสิทธิ์ของทายาททั้งหมด
ทั้งนี้ ทายาทควรปรึกษาทนายความเพื่อขอคำแนะนำในการดำเนินการที่เหมาะสมต่อไป