กรณีนี้เจ้าของที่ดินเดิมที่แบ่งแยกที่ดินให้หลาน ยังสามารถฟ้องศาลเพื่อขอให้เปิดทางจำเป็นได้ เนื่องจากที่ดินเดิมเป็นโฉนดเดียวกันมาก่อนการแบ่งแยก จึงทำให้ที่ดินที่ถูกล้อมไม่มีทางออกไปสู่ทางสาธารณะ
ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1349 บัญญัติว่า “เจ้าของที่ดินซึ่งถูกที่ดินของผู้อื่นล้อมรอบจนไม่มีทางออกไปสู่ทางสาธารณะมีสิทธิผ่านที่ดินของผู้อื่นเป็นทางจำเป็นเพื่อประโยชน์แก่การใช้ประโยชน์จากที่ดินของตน”
ดังนั้น เจ้าของที่ดินเดิมจึงมีสิทธิฟ้องศาลเพื่อให้เปิดทางจำเป็นผ่านที่ดินของหลาน เพื่อประโยชน์แก่การใช้ประโยชน์จากที่ดินของตน
ในการฟ้องศาลเพื่อขอให้เปิดทางจำเป็น เจ้าของที่ดินเดิมจะต้องนำสืบให้ศาลเห็นว่า
- ที่ดินของตนถูกล้อมรอบจนไม่มีทางออกไปสู่ทางสาธารณะ
- ที่ดินของตนมีทางออกไปสู่ทางสาธารณะได้โดยการผ่านที่ดินของหลาน
- การใช้ทางจำเป็นนั้นไม่เป็นการรอนสิทธิของหลานโดยไม่จำเป็น
หากศาลพิจารณาเห็นว่าเจ้าของที่ดินเดิมมีสิทธิฟ้องขอให้เปิดทางจำเป็น ศาลจะมีคำสั่งให้หลานเปิดทางจำเป็นแก่เจ้าของที่ดินเดิม
นอกจากนี้ เจ้าของที่ดินเดิมยังสามารถเจรจากับหลานเพื่อขอใช้ทางผ่านที่ดินของหลานได้ โดยอาจตกลงกันในเรื่องความกว้างของทาง ความสูงของรั้วหรือสิ่งปลูกสร้างที่อาจกีดขวางทาง เป็นต้น หากสามารถเจรจาตกลงกันได้ก็จะเป็นการประหยัดค่าใช้จ่ายและเวลาในการฟ้องศาล
สำหรับแนวทางในการเจรจากับหลาน เจ้าของที่ดินเดิมอาจพิจารณาดังนี้
- อธิบายความจำเป็นในการขอใช้ทางผ่านที่ดินของหลาน
- เสนอแนวทางในการแบ่งปันค่าใช้จ่ายในการปรับปรุงหรือบำรุงรักษาทางผ่าน
- เสนอแนวทางในการจำกัดการใช้ทางผ่าน เช่น กำหนดเวลาหรือประเภทของยานพาหนะที่สามารถผ่านได้
หากหลานไม่ยินยอมให้ใช้ทางผ่าน เจ้าของที่ดินเดิมอาจพิจารณาฟ้องศาลเพื่อขอให้เปิดทางจำเป็นได้