การแบ่งที่ดินเพื่อทำทางเข้าออก จดภาระจำยอม สามารถทำได้ ดังนี้
- ตกลงกันระหว่างเจ้าของที่ดินแปลงที่จะจดเป็นภาระจำยอม และ แปลงที่จะได้ประโยชน์จากภาระจำยอม โดยต้องมีการระบุรายละเอียดของภาระจำยอม เช่น ลักษณะของทางเข้าออก ตำแหน่งที่ตั้ง ระยะเวลา ฯลฯ ลงในหนังสือสัญญา
- นำหนังสือสัญญาไปจดทะเบียนต่อเจ้าหน้าที่ โดยเจ้าของที่ดินแปลงที่จะจดเป็นภาระจำยอม มีหน้าที่ชำระค่าธรรมเนียมการจดทะเบียนภาระจำยอมตามอัตราที่กำหนด
ขั้นตอนการจดทะเบียนภาระจำยอม มีดังนี้
- เจ้าของที่ดินแปลงที่จะจดเป็นภาระจำยอม และ แปลงที่จะได้ประโยชน์จากภาระจำยอม ยื่นคำขอจดทะเบียนภาระจำยอมต่อเจ้าพนักงานที่ดิน
- เจ้าพนักงานที่ดินตรวจสอบหลักฐานและเอกสารประกอบคำขอจดทะเบียน
- เจ้าพนักงานที่ดินตรวจสอบรังวัดที่ดินแปลงที่จะจดเป็นภาระจำยอม
- เจ้าพนักงานที่ดินจัดทำบันทึกรายการจดทะเบียนภาระจำยอม
- เจ้าพนักงานที่ดินเรียกเก็บค่าธรรมเนียมการจดทะเบียนภาระจำยอม
- เจ้าพนักงานที่ดินลงลายมือชื่อและประทับตราในบันทึกรายการจดทะเบียนภาระจำยอม
- เจ้าพนักงานที่ดินส่งบันทึกรายการจดทะเบียนภาระจำยอมให้แก่เจ้าของที่ดินแปลงที่จะจดเป็นภาระจำยอม
ค่าธรรมเนียมการจดทะเบียนภาระจำยอม มีดังนี้
- กรณีไม่มีค่าตอบแทน (ไม่มีทุนทรัพย์) แปลงละ 50 บาท
- กรณีมีค่าตอบแทน (มีทุนทรัพย์) ร้อยละ 1 จากมูลค่าภาระจำยอม
ตัวอย่างหนังสือสัญญาภาระจำยอม
หนังสือสัญญาภาระจำยอม
ทำที่จังหวัด/อำเภอ/ตำบล/หมู่บ้าน ในวันที่ …. เดือน …. ปี ….
ระหว่าง
(ชื่อเจ้าของที่ดินแปลงที่จะจดเป็นภาระจำยอม) อยู่บ้านเลขที่ …. ถนน …. ตำบล …. อำเภอ …. จังหวัด …. ในฐานะเจ้าของที่ดินโฉนดเลขที่ …. ตำบล …. อำเภอ …. จังหวัด ….
(ชื่อเจ้าของที่ดินแปลงที่จะได้ประโยชน์จากภาระจำยอม) อยู่บ้านเลขที่ …. ถนน …. ตำบล …. อำเภอ …. จังหวัด …. ในฐานะเจ้าของที่ดินโฉนดเลขที่ …. ตำบล …. อำเภอ …. จังหวัด ….
โดยเป็นการตกลงกันระหว่างเจ้าของที่ดินทั้งสองฝ่าย ดังนี้
ข้อ 1 เจ้าของที่ดินแปลงที่ 1 ตกลงให้เจ้าของที่ดินแปลงที่ 2 มีสิทธิใช้ประโยชน์ในที่ดินแปลงที่ 1 เพื่อเป็นทางออกไปสู่ถนนสาธารณะ โดยรายละเอียดของภาระจำยอมมีดังนี้
- ลักษณะของทางเข้าออก : ทางเท้ากว้าง 2 เมตร ยาว 10 เมตร
- ตำแหน่งที่ตั้ง : เริ่มต้นจากจุดตัดกับถนนสาธารณะ แนวเขตที่ดินแปลงที่ 1 ไปทางทิศเหนือ สิ้นสุดที่จุดตัดกับถนนสาธารณะ แนวเขตที่ดินแปลงที่ 1 ไปทางทิศใต้
- ระยะเวลา : ตลอดไป
ข้อ 2 เจ้าของที่ดินแปลงที่ 2 มีหน้าที่รับผิดชอบในการซ่อมแซมบำรุงรักษาทางออกดังกล่าว และจะต้องไม่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่ที่ดินแปลงที่ 1
ข้อ 3 หนังสือสัญญาฉบับนี้ให้มีผลผูกพันทั้งสองฝ่ายตลอดไป
ในนามของเจ้าของที่ดินแปลงที่ 1 (ชื่อเจ้าของที่ดินแปลงที่ 1)
ในนามของเจ้าของที่ดินแปลงที่ 2 (ชื่อเจ้าของที่ดินแปลงที่ 2)
หากเจ้าของที่ดินแปลงที่จะจดเป็นภาระจำยอมไม่ยินยอมให้จดทะเบียนภาระจำยอม เจ้าของที่ดินแปลงที่จะได้ประโยชน์จากภาระจำยอม สามารถใช้สิทธิฟ้องร้องต่อศาลเพื่อขอให้ศาลมีคำสั่งให้จดทะเบียนภาระจำยอมได้